صندوق های با درآمد ثابت، منابع مالی حاصل از فروش واحدهای سرمایه‌گذاری را عمدتاً به خرید اوراق بهادار بدون ریسک یا کم ریسک مثل اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق بهادار رهنی و گواهی‌های سپرده منتشرشده توسط بانک‌های دارای مجوز از سوی بانک مرکزی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت اختصاص می دهند تا بتوانند سودی بالاتر از نرخ سود بانکی برای سرمایه‌گذاران محقق کنند.
صندوق سرمايه‌گذاري در ایران از مصادیق تعريف صورت‌گرفته بند۲۱ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار مصوب مجلس شوراي اسلامي در آذرماه ۱۳۸۴ و بند هـ ماده یک قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به‌منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی مصوب آذرماه ۱۳۸۸ است و با الهام از متعارف‌ترين شكل از صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در ساير كشورها طراحي شده است. براي مطلع شدن از چگونگي فعاليت و نظارت بر اين صندوق‌ها لازم است كه سرمايه‌گذاران با مطالعه دقيق اساسنامه، اميدنامه و مقررات مربوطه با جزئيات آن آشنا شوند و با توجه به استراتژي‌ها و انتظارات خود از سرمايه‌گذاري در سهام پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار و یا سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت در مورد خريد واحدهاي سرمايه‌گذاري اين صندوق‌ها تصميم مناسبي اتخاذ نمايند.
مطابق بند۲۰و ۲۱ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار (مصوب آذرماه ۱۳۸۴مجلس شورای اسلامی) صندوق‌های سرمایه‌گذاری از جمله نهادهای مالی هستند که فعالیت اصلی آنها سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است و مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود در سود و زیان صندوق شریک هستند. بند ها ماده ۱ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به‌منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی، محدوده فعالیت صندوق های سرمایه گذاری را از صرف سرمایه گذاری در اوراق بهادار به موضوع فعالیت مصوب صندوق گسترش داده است. مطابق تعریف بند مذکور صندوق سرمایه گذاری نهادی مالی است که منابع حاصل از انتشار گواهی سرمایه گذاری را در موضوع فعالیت مصوب خود سرمایه گذاری می کند. مجوز تأسیس و فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر می‌شود و فعالیت آنها تحت نظارت سازمان انجام می‌گیرد.
در حال حاضر صندوق‌های سرمایه‌گذاری کشور از لحاظ ترکیب دارایی‌ها به سه دسته در اوراق بهادار با درآمد ثابت، در سهام و مختلط تقسیم می‌شوند که بیش از ۹۰ درصد خالص ارزش دارایی سرمایه‌گذاران در گروه صندوق‌های با درآمد ثابت قرار دارد.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت
همان طور که از اسم این صندوق‌ها مشخص است، این صندوق‌ها منابع مالی حاصل از فروش واحدهای سرمایه‌گذاری را عمدتاً به خرید اوراق بهادار بدون ریسک یا کم ریسک مثل اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق بهادار رهنی و گواهی‌های سپرده منتشرشده توسط بانک‌های دارای مجوز از سوی بانک مرکزی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت اختصاص میدهند تا بتوانند سودی بالاتر از نرخ سود بانکی برای سرمایه‌گذاران محقق کنند.
با توجه به اینکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، اغلب در اوراق مشارکت، اوراق اجاره و سپرده بانکی سرمایه‌گذاری می کنند؛ بنابراین در طول سال به طور مستمر سودهای نقدی دریافت می‌کنند که این سودها را به نسبت میزان سرمایه دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری، بین آنها تقسیم می‌کنند. دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری این نوع صندوق‌ها هم مثل دارندگان سهام از ۲ محل امکان کسب بازدهی دارند:
۱ – دریافت سود نقدی
۲ – افزایش ارزش واحد سرمایه‌گذاری صندوق
سهم ارزش خالص دارایی‌های صندوق‌های با درآمد ثابت از کل صنعت
ترکیب دارایی صندوق‌های با درآمد ثابت از ابتدا تا کنون
چرا خودمان اوراق مشارکت خریداری نکنیم؟
شاید این سؤال مطرح شود که اگر قرار است این صندوق‌ها هم در اوراق بهادار بدون ریسک مثل اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری کنند، چرا خودمان مستقیماً برای خرید اوراق اقدام نکنیم؟
پاسخ این است که اولاً صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت به جای خرید یک نوع اوراق مشارکت با بازده مشخص، در ترکیب متنوعی از اوراق مشارکت با بازده‌های متنوع سرمایه‌گذاری می‌کنند و این امر امکان کسب بازدهی بیشتری را برای سرمایه‌گذاران صندوق در مقایسه با خرید یک نوع اوراق مشارکت فراهم می‌کند. به علاوه فروش اوراق مشارکت به صورت مقطعی انجام می‌شود و ممکن است فرد در زمان انتشار این اوراق، مبلغی برای سرمایه‌گذاری در اختیار نداشته باشد، در حالی که فروش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌ها به صورت مستمر انجام می‌شود و سرمایه‌گذار هر زمان که مبلغی برای سرمایه‌گذاری در اختیار داشته باشد، می‌تواند از طریق این صندوق‌ها اقدام به سرمایه‌گذاری کند.
آیا صندوق‌های با درآمد ثابت سود ماهانه دارند؟
عمده صندوق های با درآمد ثابت، پرداخت سود ماهیانه یا ۳ ماهه دارند؛ برخی نیز پرداخت سود ماهیانه یا ۳ ماهه نداشته و سود آنها به صورت انباشت در قالب خالص ارزش روزانه واحدهای صندوق منعکس می شود. این که پرداخت سود صندوق‌های با درآمد ثابت چگونه خواهد بود، در امید نامه آن قید می شود. پرداخت سود صندوق های با پرداخت سود ماهیانه، در آخرین روز هر ماه خواهد بود؛ در صورتی که ارزش خالص روز واحدهای سرمایه گذاری بیش از قیمت مبنای واحدهای سرمایه¬گذاری باشد، تفاوت بین ارزش خالص روز واحدهای سرمایه گذاری صندوق و قیمت مبنای آن ها محاسبه شده و متناسب با تعداد واحدهای سرمایه گذاری به حساب کسانی که در پایان آن مقطع دارنده واحدهای سرمایه گذاری صندوق محسوب می شوند، واریز می شود. پس از این پرداخت، ارزش خالص روز هر واحد سرمایه گذاری معادل قیمت مبنای آن می‌شود.
مدیر باید به گونه ای برنامه ریزی کند تا پرداخت نقدی را مطابق با زمان اعلامی در امیدنامه پرداخت کند، در غیر این صورت، مشمول جریمه خواهد شد.
آیا صندوق‌های با درآمد ثابت تضمین پرداخت سود دارند؟
طبق آخرین قوانین و مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار، هم اکنون صندوق با درآمد ثابت با تضمین پرداخت سود وجود ندارد. مطابق امیدنامه هر صندوق، مدیر صندوق می‌تواند حداقل پیش‌بینی سود را اعلام کند که معمولاً عددی بالاتر از نرخ رسمی سود بانکی است. با همه این تفاسیر، اما عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری نشان داده است که اعدادی بالاتر و جذاب‌تر از نرخ سود بانکی را نصیب سرمایه‌گذاران خود می‌کنند. در واقع ترکیب دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت گواه این موضوع است که به صورت نانوشته می‌توان مطمئن بود که این صندوق‌ها سودی بالاتر و جذاب‌تر از نرخ سود بانکی برای سرمایه‌گذاران این حوزه فراهم می‌کند.
طبق گزارش‌های اعلامی صندوق‌های با درآمد ثابت کشور، همگی این صندوق‌ها توانسته‌اند در سال ۱۳۹۶، بازدهی بالاتر از نرخ سود بانکی نصیب سرمایه‌گذاران خود کنند؛ به گونه‌ای که حدود ۵۰ درصد این صندوق‌ها در سال گذشته بازدهی بالاتر از ۲۰ درصد را ثبت کرده اند و میانگین بازدهی این گروه نیز ۲۰ درصد بوده است. این آمار و ارقام و ترکیب دارایی این صندوق‌ها، موجب شده که سرمایه‌گذاران نسبت به بازدهی مناسب این صندوق‌ها اطمینان داشته باشند.
آیا صندوق‌های با درآمد ثابت تضمین نقدشوندگی دارند؟
برخی از صندوق‌های با درآمد ثابت صدور و ابطالی دارای ضامن نقدشوندگی هستند. صندوق‌های با درآمد ثابت قابل معامله در بورس (همانند صندوق آسمان امید) نیز ملزم به داشتن بازارگردان هستند.
صندوق‌های با درآمد ثابت مناسب چه سرمایه‌گذارانی است؟
معمولاً این دست صندوق‌ها مناسب سرمایه‌گذار حقیقی و حقوقی است که دارای ویژگی‌های زیر باشند:
۱- علاقمند کسب بازدهی بالاتر از سپرده بانکی
۲- با سطح ریسک‌پذیری پایین
۳- علاقمند به کسب بازدهی دوره‌ای و منظم
۴- خواهان خرید و فروش آسان واحدها
۵- دارای افق سرمایه‌گذاری میان‌مدت و بلندمدت
مزیت صندوق‌های با درآمد ثابت چیست؟
۱- بهره‌مندی از مدیریت حرفه‌ای
۲- سرمایه‌گذاری با مبالغ کوچک
۳- نقدشوندگی در هر زمان
۴- دسترسی روزانه به عملکرد صندوق
۵- معاف از مالیات
۶- نظارت مستمر متولی و حسابرس
صندوق با درآمد ثابت صندوق های سرمایه گذاری سرمایه گذاری سرمایه گذار حداقل سود سپرده بانکی اوراق مشارکت اوراق بدهی اوراق بدون ریسک اوراق اجاره اوراق کم ریسک تضمین نقدشوندگی
